89/106/EEC Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, 01.01.2007 tarihinde uygulanması zorunlu hale getirilmiştir. Bu yönetmelik, yapı malzemelerinin taşıması gereken temel gerekleri, bu malzemelerin tâbi olması gereken uygunluk değerlendirme prosedürleri, piyasa gözetimi ve denetim işlemleri ile ilgili usul ve esasları belirtmektedir.
Bunun anlamı, tüm mermer üreticileri (blok mermeri kesen, şekillendiren kuruluşlar) bu yönetmelik ve ilgili standartlar kapsamında, ürettiği mermerlere CE işaretlemesi uygulamasını yapmakla yükümlüdürler.
Mermerde CE (Conformity Europeen) İşareti Çalışmaları aşağıdaki gibi olacaktır.
• Tip Testlerinin yapılması,
• Mermer özelliklerinin tanımlanması,
• Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FÜKS)nin kurulması ve uygulanması,
• Teknik dosyanın hazırlanması,
• Uygunluk beyanının yapılması ve
• CE işaretinin kullanılması
anlamına gelmektedir.
Peki Hangi mermer işletmelerinde CE gerekli?
• Tüm Mermer üreticileri mermerler için CE işaretlemesi yapmak zorundadır.
• Mermeri fabrikalardan alan, işleyen ve yaşam alanlarına monte eden atölyeler CE işaretlemesi yapılmış mermerleri kullanmak zorundadır.
• Mermer ocakları blok mermer veya molozlar için CE işaretlemesi yapmak zorunda değildirler.
Hangi testler gereklidir? Nerede yapılır?
• Mermer fabrikaları, ürettikleri mermerlerin fiziksel, kimyasal ve görsel özelliklerini mermerlerin kullanım yerlerine ve ilgili standardın şartlarına göre belirlemekle mükelleftir.
• Bu özellikler “tip testleri” ile belirlenir.
• Tip testleri yapılarak, ürün performansı, teknik dokümanlarda açıklanan özellikler ile karşılaştırılır.
• Tip testlerinin yapılması için ilgili mermerin özelliğini yansıtan örnekler alınmalıdır.
• Tip testleri, standardın şartlarına, mermere uygulanan işleme ve mermerin durumuna uygun bir laboratuarda yapılmalıdır.
Bir fabrika hangi mermerler için test yaptırmalıdır?
• Bir fabrika, ürettiği her mermer çeşidi için ayrı test yaptırmalıdır.
• Aynı çeşit mermerin bir bölümü, bazı nedenlerden dolayı farklı özellik gösteriyor ise ayrı test yaptırılmalıdır.
• Aynı çeşit mermer kimyasal işlemlerden geçiriliyor ise ayrı test yapılması gerekmektedir.
Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FÜKS) nedir?
• Kalitenin sürekliliğini sağlamaya yönelik, fabrikada yapılan mermer üretiminin kontrol altında tutulması için hazırlanan bir sistemdir.
• Fabrika Üretim Kontrol Sisteminin (FÜKS) kurulması ve yürüyor hale gelmesi işlemi ciddi bir iştir ve zaman alır. Bunun için emek verilmelidir.
• Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FÜKS) üretim ile ilgili görevleri, sorumlulukları, talimatları, prosedürleri ve kontrol planlarını içerir.
• Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FÜKS) hazırlandıktan sonra çalışanlara anlatılır ve uygulamaya alınır.
• Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FÜKS) sürekli uygulanmalıdır.
Teknik Dosya nedir?
Mermerin, şartlara uygun olarak üretildiğini gösteren rapor ve belgelerin bulunduğu ve ürünün tasarımı, üretimi ve/veya çalışması ile ilgili bilgileri içeren dosyadır. Bu dosya aşağıdaki belgeleri içerir:
• Ürüne ait genel tanımlama,
• Tasarıma ait çizimler,
• Ürün/üretim prosedürüne ilişkin bilgiler,
• Ürüne ait teknik şartnamelerin listesi ve/veya ilgili direktif şartname listesi,
• Ürünün ilgili direktifte öngörülen temel gerekleri karşılaması için gerekli olan kalite faktör değerleri,
• Ürünün test belge ve raporları ve muayeneleri,
• Başlangıç tip testi sonuç raporları,
• Varsa kalite yönetim sistemi belgesi ve/veya fabrika üretim kontrolü dokümantasyonu (Mevcut bir kalite yönetim sistemi, fabrika üretim kontrolünün tüm gerekliliklerini karşılamaktadır.)
• Uygunluk beyanı
Uygunluk Beyanı nedir?
• Uygunluk beyanı, mermer üreticisinin ürettiği ve piyasaya sunduğu mermerlerin özelliklerinin ürün üzerine iliştirilen özelliklere ve ilgili şartlara uygun olduğunun beyan edilmesidir.
• Üretimin fabrika üretim kontrol sistemine (FÜKS) göre yapıldığının beyan edilmesidir.
Tüketici ne istiyor?
• Uygunluk beyanında mermer üreticisinin beyan ettiği özelliklerinin doğru olmasını ve
• Ürünün ilgili şartlara uygun olmasını.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ne istiyor?,
• Mermer üreticilerinin kurumsallaşarak verimliliklerini ve rekabet güçlerini artırmasını,
• Mermer üreticilerinin Avrupa’da engeller ile karşılaşmamasını ve
• Mermer üreticilerinin CE ile ilgili şartlara uymasını bekliyor.
Piyasa gözetimi ve denetimi nedir?
• Mermer üreticilerinin CE ile ilgili şartları karşılayıp karşılamadıklarının gözetlenmesi ve denetlenmesidir.
• Piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinde ele geçen her türlü bilgi kullanılır. Bu bilgilerin kaynağı tüketicilerden, kullanıcılardan, rakip firmalardan, sivil toplum örgütlerinden ve kamu kuruluşlarından gelen şikayetler, ihbarlar vb. olabilir.
• Bu konuda yetkili tek kuruluş T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’dır.
DOĞAL TAŞLAR VE CE İŞARETLEMESİ· Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CE İşareti) Kapsamındaki Standardlar :
YAYA YOLLARI İÇİN;
EN 1341 Doğal Taştan Kaplama Plakları (Dış Mekan) Sistem 3 veya 4
EN 1342 Doğal Taştan Kaldırım taşı (Dış mekan) Sistem 3 veya 4
EN 1343 Doğal Taştan Bordür (Dış Mekan) Sistem 3 veya 4
BİNA İŞLERİ İÇİN ;
EN 1469 12 mm’den kalın Bina İç ve Dış Duvar ve Tavan kaplaması Sistem 3 veya 4
EN 12057 12 mm’den ince Bina İç ve Dış Döşeme ve Merdiven kaplaması Sistem 3 veya 4
EN 12058 12 mm’den kalın Bina İç ve Dış Döşeme ve Merdiven kaplaması Sistem 3 veya 4
·
CE İşareti Uygunluk Teyit Sistemleri :
Sistem 3 : Onaylanmış Laboratuarda Yangına tepki deneyi + Standardın öngördüğü deneyler
(Doğal taşların yüzey boşluklarını doldurmak için kullanılan organik kökenli maddelerin yangına
tepki ihtimali nedeniyle, bu dolgu malzemesinin toplam ağırlığa oranla ağırlıkça % 1’den fazla
olması durumunda Onaylanmış Laboratuarda Yangına tepki deneyi yapılması gereklidir. % 1’den
fazla dolgu miktarı çok düşük bir olasılık olduğu için Yangına tepki deneyine gerek yoktur.)
Sistem 4: Standardın öngördüğü deneyler
Uygunluk teyit sistemi ne olursa olsun üreticilerin Görevleri :
1) Fabrika Üretim Kontrol sistemi kurmak ve Kayıtlarını saklamak.
2) Başlangıç Tip deneylerini gerçekleştirmek ve Standardın öngördüğü kontrolleri yapmak.
3) AT Uygunluk Beyanı hazırlamak ( Tip deney sonuçları ile uyumlu)
4) Ürünlere ait CE Etiketlerini oluşturmak ve ürünü CE etiketiyle piyasaya arz etmek
96/603/EC sayılı komisyon kararı ile doğal taşlar Yangına tepki bakımından deney yapılmasına gerek duyulmayan mamuller sınıfındadır ( Sistem 4 ) . Üretici standardda öngörülen deneyleri yaparak veya yaptırarak , bulduğu sonuçları ilgili standardın Ek. ZA bölümünde örneği verilen CE etiketinin içine yazar. Her tip ürün için hazırlanan bu CE etiketi sevk irsaliyesi ekinde ürünle birlikte piyasaya arz edilir. Bunun için bir belgelendirme gerekmemektedir. CE işareti olmadan bu ürünleri piyasaya arz etmek suçtur.
Üreticinin Doğal taşlar standardlarından TSE belgeli olması CE işaretlemesi için işini kolaylaştıracaktır, çünkü elinde deney sonuçlarının tamamı olacaktır. Ayrıca TSE belgesi ile ürün kalitesi konusunda tercih sebebi olacaktır
Agrega Nedir?,
Hazır Beton üretiminde kullanılan kum, çakıl, kırmataş, Dere Malzemesi gibi malzemelerin genel adına AGREGA denir.
Beton içinde hacimsel olarak %60-75 civarında Kullanılan reçeteye göre farklılık yer işgal eden agrega önemli bir bileşendir. Agregalar tane boyutlarına göre ince (kum, kırma kum.. gibi) ve kaba (çakıl kırmataş… gibi) agregalar olarak ikiye ayrılır.
Kullanılacak olan agregalar Şu özelliklere sahip olmalıdır;
Hazır Betonda kullanılacak olan Agregaların elek analizi, yassılık, özgül ağırlık ve su emme gibi deneyleri düzenli periyotlarda yapılması gerekmektedir.
Betonda kullanılacak olan agregalar “TS 706 en 12620 Beton Agregaları” Ulusal Standardımıza uygun olmalıdır.
Kullanım alanlarına göre Yapı malzemeleri yönetmenliğinde belirtilen agregalar CE belgesi almak zorundadır.
Ce Belgesi alması gereken Agrega Standartları Başlıca;
EN 12620+ A1 Beton agregaları
EN 13043 Yollar, havaalanları ve trafiğe açık diğer alanlardaki bitümlü karışımlar ve yüzey uygulamalarında kullanılan agregalar
EN 13055-1 Hafif agregalar – Bölüm 1: Beton, harç ve şerbette kullanım için
EN 13055-2 Hafif agregalar – Bölüm 2: Bitümlü karışımlar ve yüzey işlemleri ile bağlayıcısız ve bağlayıcılı uygulamalarda kullanım için
EN 13139 Agregalar – Harç yapımı için
EN 13242+A1 İnşaat mühendisliği işleri ve yol yapımında kullanılan bağlayıcısız ve hidrolik bağlayıcılı malzemeler için agregalar
EN 13383-1 Koruma tabakası taşları (zırh taşı)
EN 13450 Demiryolu balastları için agregalar
1. Agrega Deneyleri
• Numune alma
• Elek analizi
• Granülometri
• İncelik modülü
• Özgül ağırlık
• Agregalarda rutubet durumu
• Birim ağırlık
• Komposite
• Dona dayanıklılık
2. Günlük İmalat Deneyleri
• Biçim ve boyutların kontrolü
• Renk, doku, çatlama, pullanma vs. kontrolü
• Düzlük, bombe ve yüzey tabaka kalınlığının ölçülmesi
3. Sertleşmiş Beton Kaplama Bloklarının Deneyleri
• Karakteristik eğilme dayanımı
• Su emme
• Donma / çözülme
• Birim ağırlık
1. Tane dağılımı (granülometrik bileşim) TS 706’nın gereklerini yerine getirmelidir. Boşluksuz bir beton karışımı elde edilmesine elverişli olmalıdır.
2. Tane şekli kübik olmalıdır. Şekilce kusurlu (yassı ve uzun) taneler içermemelidir.
3. Tane dayanımı, istenen özellikte bir betonun yapımı için yeterli olmalıdır. Sert, dayanıklı ve boşluksuz olmalıdır. Aşınmaya dayanımlı olmalıdır.
4. Sık sık donma-çözülme etkisinde kalan betonlar için kullanılan agrega, dona dayanıklı olmalıdır.
5. Kil, silt, mil ve toz gibi beton dayanımını ve aderansı olumsuz etkileyen zararlı maddeler içermemelidir.
6. Organik kökenli ve hafif maddeler içermemelidir.
7. Beton ve betonarmenin durabilitesini olumsuz yönde etkilememelidir. Agregalar sertleşmiş betonda zararlı hacim artışına ve bu nedenle tahribata neden olabilen sülfatlar, donatı korozyonuna neden olabilecek bazı tuzlar ve klorür içermemelidir.
8. Betonda alkali silika reaksiyonuna neden olabilecek aktif silisleri içermemelidir
İyi bir beton üretimi için agregalarda bulunması gereken şartlar şunlardır:
1. Tane dağılımı (granülometrik bileşim) TS 706’nın gereklerini yerine getirmelidir. Boşluksuz bir beton karışımı elde edilmesine elverişli olmalıdır.
2. Tane şekli kübik olmalıdır. Şekilce kusurlu (yassı ve uzun) taneler içermemelidir.
3. Tane dayanımı, istenen özellikte bir betonun yapımı için yeterli olmalıdır. Sert, dayanıklı ve boşluksuz olmalıdır. Aşınmaya dayanımlı olmalıdır.
4. Sık sık donma-çözülme etkisinde kalan betonlar için kullanılan agrega, dona dayanıklı olmalıdır.
5. Kil, silt, mil ve toz gibi beton dayanımını ve aderansı olumsuz etkileyen zararlı maddeler içermemelidir.
6. Organik kökenli ve hafif maddeler içermemelidir.
7. Beton ve betonarmenin durabilitesini olumsuz yönde etkilememelidir. Agregalar sertleşmiş betonda zararlı hacim artışına ve bu nedenle tahribata neden olabilen sülfatlar, donatı korozyonuna neden olabilecek bazı tuzlar ve klorür içermemelidir.
8. Betonda alkali silika reaksiyonuna neden olabilecek aktif silisleri içermemelidir
